|
| |
|
Gmina Brzeźnica
Gmina Brzeźnica położona jest w odległości 35 km od Oświęcimia, 28 km od Krakowa i 25 km od Wadowic. Fragment lini granicznej od strony północnej stanowi rzeka Wisła, a właściwie jej dawny bieg, sprzed regulacji. Powierzchnia gminy wynosi 70 km2. W jej skład wchodzi 14 miejscowości, a liczba ludności wynosi ok. 10 tys. W skład gminy wchodzą: Bęczyn, Brzezinka, Chrząstowice, Kopytówka, Kossowa, Łączany, Marcyporęba, Bachorowice, Nowe Dwory, Półwieś, Paszkówka, Sosnowice, Tłuczań i Wyźrał.
Wg prac archeologicznych pierwsze osady istniały na tym terenie już w okresie neolitu. Udokumentowana geneza historyczna sięga natomiast czasów średniowiecza. Tereny te należały w znacznej części do rycerzy Radwanitów herbu Radwan, którzy strzegli zachodniego pogranicza Ziemi Krakowskiej. Zygmunt Palczewski, ostatni z właścicieli całej Brzeźnicy, poprzez sprzedaż podzielił w 1627 r. wieś na dwie części.
Rzeźba terenu gminy jest urozmaicona, jej północna część jest równinna, natomiast południowa to Pogórze Wielickie. Najwyższym wzniesieniem jest Draboż (435 m n.p.m.). Zainteresowaniem turystów cieszą się stare dworki we wsiach: Brzeźnica, Kopytówka i Paszkówka wraz z zabytkowymi parkami. We wsi Łączany znajduje się jest zapora piętrząca wody Wisły. Do cennych zabytków sakralnych należy kościół p.w. św. Marcina w Marcyporębie oraz drewniane kościółki w Tłuczani i Sosnowicach.
Najbardziej znanym zabytkiem na terenie gminy jest pałac z II połowy XIX wieku w Paszkówce, wzniesiony przez Leonarda Wężyka i jego żonę Ludwikę z Żeleńskich na miejscu, gdzie wcześniej stał dwór. Wybudowany w latach 1865-70 neogotycki pałac zaprojektował znany krakowski architekt Feliks Księżarski, autor m.in. budynku Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Według jego projektu powstał piętrowy budynek o bryle urozmaiconej od frontu ośmioboczną wieżą mieszczącą klatkę schodową, a od ogrodu trójbocznym ryzalitem. Zewnętrzne ściany pałacu zdobi znajdujący się pod oknami pierwszego piętra dekoracyjny motyw ceramicznych głów ludzkich przedstawiających postacie bogów i bohaterów starożytnych. Nad drzwiami głównego wejścia znajduje się rzeźbiona tarcza herbowa ze znakami rodowymi właścicieli pałacu: wężem rodziny Wężyków i ciołkiem rodu Żeleńskich.
Wejście do pałacu prowadzi przez reprezentacyjny hall, którego krzyżowo-żebrowe sklepienie wsparte jest na czterech kamiennych filarach - do dzisiaj widoczne są dwa. Z hallu rozchodzą się wejścia do pomieszczeń, które miały niegdyś funkcje typowo gospodarcze: kuchnie, spiżarnie, pralnia, suszarnia oraz mieszkania służby. Szerokie schody z hallu prowadzą na piętro, które było właściwą kondygnacją mieszkalną z salonem, jadalnią i biblioteką.
W 1971 r. podczas gruntownego remontu budynku połączonego z częściową przebudową podwyższono pałac o drugie piętro, co niestety wpłynęło niekorzystnie na jego wygląd. Zmieniono wówczas rozkład pomieszczeń na obu piętrach, przebudowano schody główne i ogrodowe, rozebrano wysokie kominy, a wewnątrz wymieniono stolarkę i podłogi oraz rozebrano kaflowe piece.
W trakcie ostatniej adaptacji pałacu na hotel i centrum konferencyjne odnowiono i wyeksponowano znajdujący się na piętrze neorenesansowy, ośmioboczny salon z zachowaną oryginalną dekoracją stropu i ścian, nazywany Salą Lustrzaną. Obecnie na piętrze i dobudowanej w latach 70. trzeciej kondygnacji, będącej kiedyś strychem mieszczą się pokoje i apartamenty hotelowe.
Wokół pałacu rozciąga się zabytkowy park z pięknymi szpalerami grabowo-lipowymi i wspaniałymi dębami. Układ założenia parkowego jest starszy niż pałac, bowiem zawiera w sobie XVIII-wieczną geometryczną kompozycję barokową. Niegdyś Paszkówka słynęła ze stawów rybnych, o których mówiono, że jest w nich tak dużo ryb, że "na każdy piątek roku w Państwie Paszkowskim z innego stawu jeść można ryby".
Warto zwrócić uwagę na elektrownię wodną w Łączanach która rozpoczęła swoją pracę w dniu 04.06.2004 r. przy istniejącym stopniu wodnym na Wiśle. Uzyskane z Łączan 11.000 MWh energii wymagałoby spalenia w elektrowni cieplnej 6150 ton węgla kamiennego o kaloryczności 21.388 kJ/kg stanowi to spore odciążenie dla środowiska naturalnego i jest alternatywną formą pozyskiwania energii.
Warto zobaczyć:
 założenia dworsko-parkowe w Brzeźnicy (XVIII w.) i Kopytówce (XIX w.),
zespół pałacowo-parkowy w Paszkówce,
XVIII-wieczny kościół w Marcyporębie,
drewniane kościółki: Imienia NMP w Sosnowicach i Nawiedzenia NMP z 1664r. w Tłuczani,
elektrownię wodną i stopień wodny w Łączanach,
pasmo Draboża z pięknymi widokami na dolinę Wisły i Beskidy.
URZĄD GMINY BRZEŹNICA
34-114 Brzeźnica 57
tel. 033 879 20 29, fax: 033 879 20 92
e-mail: gmina@brzeznica.pl
http://www.brzeznica.pl
|
| |
|
|
