|
| |
|
Rośliny Doliny Karpia
Kotewka orzech wodny Trapa natans
To dekoracyjna roślina wodna, bardzo popularna jest wśród "oczkowców", natomiast w naturze niezwykle rzadka - wymierająca.
Kotewka jest rośliną jednoroczną, co oznacza, że cały cykl życiowy (kiełkowanie, wzrost, kwitnienie, owocowanie) zamyka w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego, po czym obumiera i opada na dno zbiornika. Zimują tylko jej owoce. Dekoracyjne, pływające liście skupione są w rozety (do około 50 cm średnicy) i połączone z korzeniami długą nitkowatą łodygą. Późnym latem na spodniej stronie rozety pojawiają się duże, orzechowate nasiona zaopatrzone w cztery zadziorkowate wyrostki. Ich wnętrze, bogate w skrobię, po ugotowaniu jest jadalne (można je spotkać w chińskich restauracjach). W wielu krajach różne gatunki rodzaju Trapa były nawet specjalnie hodowane w celach spożywczych. Kotewka jest gatunkiem chronionym i bardzo rzadkim we florze polskiej - znanych jest zaledwie około 40 jej stanowisk. Skupiają się one głównie w kotlinach podgórskich: Oświęcimskiej, Sandomierskiej oraz na Nizinie Śląskiej. Dlatego też została ona uznana za gatunek krytycznie zagrożony i wpisana do Polskiej czerwonej księgi roślin. W Kotlinie Oświęcimskiej kotewka przetrwała tylko dzięki obecności licznych stawów rybnych i prowadzonej tam gospodarce hodowlanej. Aktualnie zlokalizowane jest tu aż 30% jej krajowej populacji. Jednak i tu kotewka niegdyś pospolita, do dnia dzisiejszego przetrwała zaledwie na kilkudziesięciu zbiornikach w obrębie 8 kompleksów stawów hodowlanych, a tylko na kilku z nich (głównie w gospodarstwie Przeręb niedaleko Zatora), cieszy się dobrą kondycją i zajmuje wielohektarowe powierzchnie. Ponieważ dotychczasowa bierna ochrona kotewki orzecha wodnego nie przynosi oczekiwanych rezultatów i kolejne stanowiska kotewki zanikają, Towarzystwo na rzecz Ziemi podjęło próbę czynnej ochrony tego gatunku. Od 2002 roku realizowany jest projekt mający na celu odtworzenie populacji kotewki na stanowiskach gdzie występowała w przeszłości. Reintrodukcja powiodła się w 10 zbiornikach wodnych, które jednak nie są użytkowane gospodarczo. Zbiorniki te to przede wszystkim starorzecza Wisły, a także zbiorniki w Zabytkowym Parku w Pszczynie oraz Jezioro Paprocańskie w Tychach. Mimo, że kotewka jest gatunkiem wymierającym, to w sprzyjających warunkach staje się rośliną niezwykle ekspansywną. Okazałe rozety pokrywając zwarcie taflę stawu spowalniają nagrzewanie się wody, a opadając jesienią na dno znacznie przyspieszają proces wypłycenia zbiornika. Dlatego też kotewka z gospodarczego punktu widzenia jest na stawach gatunkiem wysoce kłopotliwym i niepożądanym. W cieplejszych krajach Europy i Azji, a przede wszystkim w Ameryce roślina ta nazywana bywa nawet zarazą wodną, ponieważ przysparza kłopotów zarastając całkowicie szlaki wodne na tamtejszych akwenach.
|
| |
|
|
